تکنولوژی ساخت و تجارت اسید سولفوریک

تکنولوژی ساخت و تجارت اسید سولفوریک

شرکت صنایع پاک فن بخار دارای سابقه بسیار درخشان در ساخت ، تولید و راه اندازی چندین واحد عظیم سولفوریک اسید ، نقش بسزایی را در عرصه تولید این محصول شیمیایی پرکاربرد در بازار داخلی ایفا می کند.

اسید سولفوریک با بازاری بالغ بر 242.6 میلیون تن تولید و مصرف و ارزش بیش از 20 میلیارد دلار، بزرگترین بازار در میان کالاهای شیمیایی به شمار می‌‌رود.

ویژگی‌هایی چون اسیدیته، واکنش‌پذیری و خورندگی، محتوای گوگرد و میل ترکیبی آن با آب، باعث شده تا اسید سولفوریک به طور گسترده‌ای در تولید کودهای شیمیایی، خمیر و کاغذ، رنگ‌ها و رنگدانه‌ها، انواع پارچه، شوینده‌ها، پلاستیک‌ها، مواد منفجره و باتری مورد استفاده قرار گیرد.

تکنولوژی ساخت و تجارت اسید سولفوریک

اسید سولفوریک در فرآوری مواد معدنی و پالایش فلزات، تصفیه آب، پالایش نفت و فرآوری مواد پتروشیمی هم کاربرد دارد.

اسید فسفریک به تنهایی مصرف نیمی از اسید سولفوریک تولید شده در در جهان را برعهده دارد؛

ماده‌ای که بخش وسیعی از آن در تولید کودهای شیمیایی فسفاته پرعیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اصلی‌ترین منابع تولید اسید سولفوریک، شامل گوگرد عنصری، گازهای خروجی واحدهای ذوب فلزت پایه و پیریت(سولفید آهن) هستند و فرایند تولید نیز شکلی ساده دارد.

گوگرد سوزانده می‌شود یا اینکه کانی‌های سولفیدی ذوب می‌شوند تا گاز دی اکسید گوگرد(SO₂)تولید شود.

این ماده در حضور یک کاتالیزور بیشتر اکسید شده و تشکیل تری اکسید گوگرد(SO₃)می‌دهد. در ادامه تری اکسید گوگرد با جذب آب به اسید سولفوریک(H₂SO₄) تبدیل می‌شود. این ماده در عیار و غلظت‌های متفاوت می‌تواند تولید شود.

بازار اسید سولفوریک از گذشته تا امروز

بازار اسید سولفوریک در سال 2013 در وضعیت مازاد عرضه بود و همین مسأله، افت نسبی قیمت‌ها در بازارهای مختلف را در بر داشت.

طی سال 2013، بالغ بر 6/242 میلیون تن اسید سولفوریک از محل تولید و بازیافت عرضه شد که 2/237 میلیون تن آن مربوط به تولید اسید سولفوریک از منابع مختلف بود.

در سال‌های 2008 و 2009، عرضه جهانی اسید سولفوریک تحت تأثیر بحران جهانی، با افت عرضه روبه‌رو شد.

کاهش قیمت اسید سولفوریک در این سال‌ها به دنبال کاهش تقاضای صنایع مصرف کننده اسید، سبب شد میزان تولید طی دو سال بیش از 15 میلیون تن کاهش یابد.
البته، تولید اسید سولفوریک از سال 2006 تا نیمه سال 2008، از ثبات نسبی برخوردار بود. در سال 2009 نیز با کاهش آثار رکود اقتصادی و افزایش تقاضا برای اسید سولفوریک، روند صعودی تولید دوباره شروع شد و این روند تا سال 2010 ادامه یافت تا جایی که از سطح متناظر خود در سال 2009 نیز پیشی گرفت.

این افزایش به دلیل افزایش قیمت محصولات کشاورزی بود که موجب رونق بازار فسفات و به تبع آن افزایش تقاضا برای کودهای شیمیایی که خود زمینه ای برای افزایش تولید در جهت کسب حاشیه سود این صنعت بود.

از سال 2010 به بعد

رشد عرضه اسید سولفوریک کاهشی نسبی داشت، ولی روند با ثباتی را در پی گرفت؛

چنانکه عرضه جهانی اسید سولفوریک طی بازه 2010 الی 2013، هر ساله حدود 4/3 درصد رشد داشته است.

عمده تولید اسید سولفوریک در جهان، از گوگرد عنصری تأمین می‌‌شود. سهم گوگرد از تأمین اسید در سال 2013، برابر با 59 درصد بود که اختلاف قابل توجهی با منابع دیگر اسید دارد.

سهم اسید سولفوریک تولید شده از گازهای خروجی واحدهای ذوب برابر با 29 درصد و سهم تولید از پیریت، برابر با 9 درصد است.

سهم تأمین اسید از سایر منابع و بازیافت اسید سولفوریک نیز، در مجموع برابر با 3 درصد بوده است.

محدودیت‌های موجود در حمل و نگهداری اسید سولفوریک، باعث شده تولید از گوگرد بیشتر در محل مصرف آن انجام شود. بنابراینبیشتر اسید سولفوریک تجارت شده در دنیا، به اسید سولفوریک تولید شده از واحدهای غیر اختیاری  نظیر اسید سولفوریک تولید شده از گازهای خروجی واحدهای ذوب تعلق دارد.

صادرات و واردات جهانی اسید سولفوریک

هر ساله حدود 7 درصد از اسید سولفوریک تولید شده در جهان، بین کشورهای مختلف تجارت می‌‌شود.

در سال 2013، حدود 2/17 میلیون تن اسید سولفوریک در دنیا تجارت شد که 5/9 میلیون تن آن، در تجارت‌های درون منطقه‌ای، مورد داد و ستد قرار گرفت.

در پنج سال پیش رو، پیش‎بینی‌ می‌‌شود مسیرهای اصلی تجارت جهانی اسید سولفوریک، دستخوش تغییر شوند.

پیش‎بینی‌ می‌‌شود تقاضای اسید سولفوریک در مناطقی که تولید اسید سولفوریک بالایی ندارند، افزایش یابد.

تجارت جهانی اسید سولفوریک، به تعداد خاصی از کشورهای واردکننده و صادرکننده اسید سولفوریک محدود می‌‌شود که برای به تعادل رساندن بازار خود، به میزان زیادی به یکدیگر وابسته هستند. به طور مثال، شیلی و چین به عنوان دو واردکننده بزرگ اسید سولفوریک در جهان، به تأمین اسید از ژاپن و کره جنوبی به عنوان صادرکنندگان بزرگ اسید سولفوریک در جهان وابسته هستند.

به طور کلی، سال 2013 با افت واردات اسید سولفوریک از سوی برخی واردکنندگان بزرگ این محصول نظیر شیلی، مراکش، استرالیا و بسیاری از وارکنندگان اروپایی همراه بود.

افت واردات در برخی مناطق در حالی بود که واردات هند و کشورهای شرق آسیا، افزایش داشته و افت واردات در منطقه اروپا، آفریقا و آمریکای جنوبی را جبران کرده است.

صادرات جهانی اسید

کره جنوبی، ژاپن و کانادا، مشابه با سال‌های قبل همچنان بزرگترین صادرکنندگان اسید سولفوریک در سال 2013 بودند. ک

ره جنوبی در سال 2013 حدود 8/2 میلیون تن اسید سولفوریک صادر کرد که این میزان در مقایسه با سال قبل 4 درصد افزایش داشته است؛

رتبه اول صادرات اسید سولفوریک کره جنوبی در سال 2013، در حالی است که طی سال 2012، این رتبه در اختیار ژاپن بود.

صادرات اسید سولفوریک ژاپن در سال 2013، افتی 1/2 درصدی داشت و به 8/2 میلیون تن رسید.

صادرات اسید سولفوریک کانادا در سال 2013 افزایشی 8 درصدی داشت و به 1/2 میلیون تن در این سال رسید.

بررسی بازار اسید سولفوریک در آینده

توجه به سهم 87 درصدی واحدهای تولید اسید از گوگرد و گازهای خروجی واحدهای ذوب، نشان از اهمیت این دو بخش در بخش عرضه بازار اسید سولفوریک دارد.

بررسی میزان عرضه مس، روی، سرب و گوگرد و از طرف دیگر، تکنولوژی استفاده شده در واحدهای فعلی و جدید تولیدی به همراه دیگر واحدهای فعلی و جدید تولید اسید سولفوریک، تا حدود زیادی، میزان عرضه اسید سولفوریک در آینده را مشخص می‌‌سازد.

طی سال 2013، حدود 4/142 میلیون تن اسید سولفوریک از سوزاندن گوگرد تولید شد که رشدی 6/2 نسبت به سال قبل از آن داشت.

پیش‎بینی‌ می‌‌شود طی بازه 2013 الی 2018، به طور متوسط رشدی 5/4 درصدی در سال را داشته باشد و به 2/177 میلیون تن در سال 2018 برسد.

بیشترین نرخ رشد تولید نیوکالدونیا (New Caledonia) است که طی این زمان، رشدی 9/27 درصدی در سال را تجربه خواهد نمود.

در میان کشورهای اصلی تولیدکننده نیز، عربستان و تونس به ترتیب با نرخ رشدی برابر با 2/19 و 2/11 درصد در سال، بیشترین نرخ افزایش تولید اسید سولفوریک را طی دوره زمانی 2013 الی 2018 خواهند داشت.

نرخ رشد تولید اسید از گوگرد در چین نیز، برابر با 8/5 درصد خواهد بود و میزان تولید در این کشور را از 8/38 میلیون تن سال 2013، به 4/51 میلیون تن در سال 2018 خواهند رساند.

منبع : شرکت صنایع پاک فن بخار